Türkiye Havayolu Pilotları Derneği, Türkiye’nin 1 numaralı bröveye sahip ilk pilotu Mehmet Fesa Evrensev’in Türkiye semalarında ilk uçuşu yaptığı gün olarak kayıtlara geçen 26 Nisan 1912 yılını göz önünde bulundurarak, 2013’te 26 Nisan’ı o günün anısına Dünya Pilotlar Günü olarak ilan etti.

O günden beri her yıl sadece ülkemizde ‘pilotlar günü’ kutlamaları yapılmaktaydı. 2013 yılında ise Dublin’de yapılan Uluslararası Havayolu Pilot Birlikleri Federasyonu (IFALPA) Genel Kurulu'nda TALPA heyetinin yaptığı önerinin kabul edilmesiyle birlikte, artık her yıl “26 Nisan Dünya Pilotlar Günü” olarak kutlanmaktadır.

Peki, o günkü şartları düşünürsek bu ilk uçuş nasıl yapıldı? Hadi zamanı biraz geri saralım…

Yeşilköy’de Tayyare Mektebi

20 Mart 1912 yılında REP fabrikasından alınan tayyareler için Tayyare sandığından 4000 lira talep edilir. Bunun üzerine, 6 ayda ödenmek üzere halkın yardımının yanı sıra ordu, donanma subay ve mensupları maaşlarının dörtte birini tayyare sandığına verirler.

O dönem Mahmut Şevket Paşa, Hava Okulu ve Merkezi’nin Üsküdar civarında kurulmasını talep eder. Fakat yapılan incelemelerde, bu bölgede pist yapmak için uygun bir yer bulunamayınca İstanbul’un Rumeli yakasına geçilerek, uygun bir yer aranmaya başlanır.

En sonunda temellerin atılacağı yer, Yeşilköy’den Safraköy’e İstanbul’dan Küçükçekmece’ye giden yolların kesiştiği kavşağın kuzey kısmı en uygun yer olarak kabul edilmiştir.

Burasının hem rüzgâr yönü ve arazi durumu bakımından hem de demiryoluna yakınlığı nedeniyle aranılan nitelikte olduğuna kanaat getirilmiştir.

Bunun üzerine Belediye Başkanlığı, 6 Nisan 1912 tarihli yazısı ile Genelkurmay Başkanlığı’ndan, Yeşilköy’de yapılacak uçak pistinin yerini belirlemek için bir haritacının gönderilmesini talep eder.

Düzenlenen plana göre, seçilen bu arazi üzerine yapılacak okulun, aynı zamanda Türk havacılığının merkezi olması öngörülmüştür. Burada makinist, pilot, rasıt yetiştirilmesi hedeflenmiş ve ilerleyen aşamalarda malzeme ve eleman sağlandıkça; Ordu Komutanlıklarına birer bölük, daha sonraki süreçlerde ise yetişkin personel çoğaldıkça Kolordulara kadar birer tayyare bölüğü dağıtılması planladı.

Böylece kurul tarafından Yeşilköy’de yeri belirlenmiş meydana 1912 ilkbaharında iki hangar yapılmaya başlanmış oldu.

Uçuş Planı

27 Nisan 1912’de Hürriyet abidesinde yapılacak olan büyük askeri törene Türk tayyarelerinin de uçarak iştirak etmesine karar verilir.
Bunun için hazırlık yapılırken Mart ayında talihsiz bir olay yaşanır. Bir gece ansızın çıkan fırtına uçak çadırlarını yıkar ve çadırların içinde bulunan tayyarelerin kanatlarıyla dümenleri uçulamayacak derecede kırar.

Bu sırlarda REP tayyare fabrikası müdürü ile anlaşılarak alınacak olan iki REP tayyaresinden bir tanesi pilot Gordon Bell ile acele olarak 20 Nisan 1912 tarihinde Yeşilköy’e getirilir ve 26 Nisan 1912 de tayyare uçularak denenir. Böylece 27 Nisan 1912 tarihinde sabah törene katılımı sağlanmıştır.

Bu arada aynı tarihte yani 26 Nisan 1912’de öğlen saatlerinde Tayyareci Yzb. Mehmet Fesa Evrensev, Deperdüssen tayyaresi ile Yeşilköy’de bir uçuş gerçekleştirir.

Bu uçuş, Türk toprakları üzerinde, Türk tayyaresi ile yapılan ilk uçuş olmuş ve böylece ilk uçuşu yapan Türk tayyarecisi olmakla Mehmet Fesa Evrensev Bey tarihe adını altın harflerle yazdırmıştır.

Mehmet Fesa Evrensev Kimdir,Hayatı...

1978’de İstanbul’da doğan Mehmet Fesa Evrensev, Askeri liseyi bitirdikten sonra Harp Okulu’na girdi.

1899 senesinde Süvari Teğmen rütbesi ile Türk Silahlı Kuvvetleri’ne katılan Evrensev, 1912’de Fransa’ya uçuş eğitimine gönderildi.

Eğitimini başarıyla tamamlayan Evrensev’e Fransa Havacılık Kulübü tarafından Uluslararası Havacılık Federasyonu’nun brövesi verildi. Böylece Evrensev, Türk Hava Kuvvetleri’nin 1 numaralı pilot brövesine sahip ilk Türk oldu.

Evrensev, Osmanlı envanterindeki bir Fransız uçağıyla uçmasıyla ilk Türk pilot olma unvanını kazandı.

Balkan savaşında görev alan Evrensev 1914 senesinde 1. Dünya Savaşı’nda Kafkas Cephesi’ne atandı. Ancak görevine gitmek için bindiği gemi, Rus Donanması tarafından batırılarak esir alındı.

1920’de Savaşın sonuna kadar Sibirya’da esir olan Evrensev, firar etmeyi başardıktan sonra Hasankale’de Şark Cephesi’ne katıldı. İstiklal Savaşı’nda yüzbaşı ve binbaşı rütbelerinde görev yapan Evrensev, çeşitli madalyalara layık görüldü.

1925 senesinde kendi isteğiyle emekli olan Evrensev, 1933’de Devlet Hava Yolları İşletmesi’nin ilk genel müdürü oldu.

Evrensev, 1951 yılına gelindiğinde ise hayata gözlerini yumdu.